مغز و اعصاب

متخصص مغز و اعصاب

متخصص مغز و اعصاب کیست؟

به پزشکی که در زمینه مطالعه، تشخیص، درمان و کنترل جراحات، بیماری و اختلالات وارد به سیستم عصبی تخصص دارد، عصب شناس می گویند. سیستم عصبی متشکل از مغز و نخاع است و به دو بخش تقسیم می شود: سیستم عصبی مرکزی و محیطی. برای درمان آن دسته جراحات، بیماری ها و اختلالات که به روی سیستم عصبی تاثیر می گذارد، به دکتر متخصص مغز و اعصاب مراجعه می کنیم.

اهمیت تخصص مغز و اعصاب

اگر بیمار مبتلا به یک اختلال عصبی باشد و به مراقبت دائم نیاز داشته باشد، در مرحله اول به متخصص اعصاب نیاز است. معمولا درصورت سکته، ضربه ی مغزی یا سردرد، متخصص اعصاب در نقش مشاور پزشک ظاهر می شود. متخصص اعصاب عمل جراحی را انجام نمی دهد اما ممکن است بیمارانی را که نیاز به جراحی دارند به جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات ارجاع دهد. درصورت جراحی، متخصص اعصاب می تواند مراحل درمان را کنترل و نظارت کند.

اختلالات مربوط به مغز و اعصاب

متخصص اعصاب اختلالات مربوط به عصب مرکزی و محیطی مانند مغز، نخاع، عصب جمجه، عصب محیطی، ریشه ی اعصاب، سیستم عصبی غیرارادی، مفاصل عصبی عضلانی و ماهیچه ها را درمان می کند..

از جمله اختلالات شایع در سیستم عصبی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

صرع:

 یک اختلال عصب شناختی است که در اثر فعالیت الکتریکی ناهنجار مغز رخ می دهد و منجر به حملات ناگهانی مکرر و غیرارادی و بیهوشی می شود.

بیماری آلزایمر (و سایر بیماری های مربوط به زوال عقل):

زوال تدریجی ذهن که در اثر تباهی مغز اتفاق می-افتد.

سکته (و سایر بیماری های مربوط به مغز و رگ):

 زمانی که در اثر تشکیل لخته خون یا پارگی رگ اکسیژن و مواد مغذی به مغز نرسد، سکته رخ می دهد.

میگرن (و سایر اختلالات مربوط به سردرد): سردرد شدید و مکرر که اغلب همراه با تهوع و تار شدن دید است.

فلج چندگانه:

 یک بیماری مزمن در اثر آسیب به سلول های عصبی مغز و نخاع است که ازجمله علائم آن می توان به بی حسی، ضعف گفتاری و ماهیچه ای، تار شدن دید و خستگی مفرط اشاره کرد.

بیماری پارکینسون:

 بیماری تدریجی که با علائمی نظیر لرزش، خشکی عضلات و حرکات کند و ناهماهنگ مشخص می شود. در این شرایط تباهی عقده های قاعده ای مغز و کمبود دوپامین رخ می دهد.

تومور مغزی:

تجمع غیرعادی سلول در مغز که منجر به نارسایی در عملکرد شناختی می شود.

آسیب مغزی (و سایر جراحات سیستم عصبی):

وارد شدن آسیب به مغز از طریق نیروی خارجی که گاهی منجر به تغییر وضعیت هوشیاری و نارسایی موقت یا دائمی در عملکرد شناختی، فیزیکی یا روانی اجتماعی می شود.

سندرم توره (و سایر اختلالات در عملکرد طبیعی): یک اختلال عصب شناختی که همراه با تیک و تلفظ غیرارادی و استفاده ی غیرارادی از الفاظ رکیک است.

اسکلروز جانبی آمیوتروفیک: زوال تدریجی اعصاب حرکتی سیستم عصبی مرکزی که منجر به آتروفی عضلات و فلجی می شود.

بیماری های مغز و اعصاب

متخصص اعصاب کار درمان بیماری هایی را که به سیستم عصبی حمله می کنند برعهده دارد. مانند:

عفونت ها (باکتریایی، ویروسی، قارچی)

سرطان (خوش خیم،بد خیم)

بیماری های عصبی در بین انسان ها شایع است و احتمال بروز آن با بالا رفتن سن بیشتر می شود. بروز اختلالات عصبی، مانند آسیب به سیستم عصبی، نیز امری شایع است. تحقیقات نشان می دهد سالانه 60 میلیون از انسان ها در سراسر دنیا دچار آسیب جدی مغزی می شوند. بنابراین شناخت علائم بیماری و اختلالات عصبی بسیار اهمیت دارد زیرا امری جدی است که اگر درمان نشود، زندگی فرد را به خطر می اندازد.

علائم عصبی

اگر یک یا چند علامت زیر را داشته باشید، ممکن است پزشک شما را نزد متخصص مغز و اعصاب بفرستد.:

سردرد

درد مزمن

سرگیجه

بی حسی یا مورمور شدن

ضعف

مشکل حرکتی

تشنج یا از دست دادن هوشیاری

اختلال در بینایی

اختلال در حافظه یا گیجی

اختلال در خواب

مشکلات گفتاری یا زبانی

ممکن است افرادی که دچار اختلالاتی در حواس پنج گانه ی خود مانند بینایی، بویایی یا لامسه پیدا کرده اند نیز به متخصص مغز و اعصاب ارجاع داده شوند زیرا گاهی علت عملکرد غیرطبیعی حواس ریشه در اختلالات سیستم عصبی دارد.

روش‌های تشخیص مغز و اعصاب

اگر پزشک شما را به متخصص مغز و اعصاب ارجاع دهد، می توانید انتظار موارد زیر را داشته باشید. احتمالا طی جلسه اول از شما خواسته می شود مورد معاینه فیزیکی و عصبی قرار بگیرید. معاینات عصبی شامل آزمایشاتی است که قدرت عضلات، حواس، رفلکس ها و هماهنگی شما را می سنجد. از آن جایی که سیستم عصبی بسیار پیچیده است، ممکن است از شما خواسته شود تحت آزمایشات دیگری نیز قرار بگیرید.

تست عصب شناختی

از جمله انواع رایج تست عصب شناختی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

پونکسیون کمری:

 تنها زمانی که متخصص مغز و اعصاب معتقد باشد ممکن است علت علائم در مایع نخاعی قابل تشخیص باشد، این روش را پیشنهاد می دهد. برای انجام این روش، ناحیه ی مورد نظر بی حس و استریل می شود. سپس سوزنی به کمر تزریق می شود تا نمونه ای از مایع نخاعی گرفته شود.

نوار مغزی: برای سنجش فعالیت الکتریکی مغز، به پوست سر الکترود متصل می شود.

الکترومیوگرافی و مطالعات رسانایی اعصاب :

روی پوست الکترود گذاشته می شود و سوزن های بسیار نازک در ماهیچه قرار داده می شود تا عملکرد اعصاب و ماهیچه سنجیده شود.

ازجمله آزمایشات شایع دیگر می توان به سی تی اسکن، ام آر آی و پی ای تی اشاره کرد. سایر روش های تشخیص شامل بررسی خواب بیمار و آنژیوگرافی (تشخیص مسدود شدن رگ های خون) می شود.